เศรษฐกิจโลกบนทางแยก:การปฏิรูประบบ การเงินกับแรงกดดันภูมิรัฐศาสตร์  โดย: ฟอนต์ สีดำ

วันที่ 13 กันยายน 2568 - 22:33 น.

ในห้วงเวลาที่เศรษฐกิจโลกกำลังสั่นไหวจากแรงกระแทกทั้งด้านการเงินและภูมิรัฐศาสตร์ โลกกำลังยืนอยู่บนทางแยกแห่งการตัดสินใจที่สำคัญที่สุดในรอบศตวรรษ ไม่ว่าจะเป็นการถดถอยของการค้าโลก ความเปราะบางของระบบหนี้สาธารณะ ความไม่มั่นคงด้านพลังงาน ไปจนถึงความท้าทายจากการปฏิรูประบบการเงินที่หลายประเทศพยายามผลักดัน การเปลี่ยนผ่านเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงการปรับสมดุลของตัวเลขเศรษฐกิจ หากแต่สะท้อนถึงการจัดระเบียบโลกครั้งใหม่ที่อาจส่งผลต่อทิศทางการพัฒนาทั้งในระยะสั้นและระยะยาว

ระบบการเงินโลกและแรงกดดันแห่งการเปลี่ยนผ่าน

ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา ดอลลาร์สหรัฐทำหน้าที่เป็นเสาหลักของการค้าระหว่างประเทศและการเก็บสำรองเงินตรา อย่างไรก็ตาม การใช้มาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจที่รุนแรงต่อบางประเทศ ได้ทำให้รัฐชาติจำนวนมากเริ่มตั้งคำถามถึง “ความเป็นกลาง” ของดอลลาร์ และเร่งหาทางเลือกใหม่ ไม่ว่าจะเป็นการค้าข้ามพรมแดนด้วยสกุลเงินท้องถิ่น หรือการสร้างระบบชำระเงินคู่ขนาน เช่น ความร่วมมือด้านการเงินในกลุ่ม BRICS ที่ประกาศชัดว่าจะลดการพึ่งพาระบบ SWIFT

การเคลื่อนไหวเหล่านี้แม้จะยังไม่สามารถท้าทายดอลลาร์ในเชิงปริมาณได้ แต่ในเชิงสัญลักษณ์ได้ส่งสัญญาณสำคัญว่าการผูกขาดทางการเงินของสหรัฐฯ กำลังถูกสั่นคลอน และเมื่อผนวกเข้ากับวิกฤติหนี้สาธารณะในหลายประเทศพัฒนาแล้ว ภาพรวมจึงยิ่งสะท้อนให้เห็นความจำเป็นของการปรับสมดุลใหม่ในระบบการเงินโลก

ความเปราะบางของหนี้และเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ

ปัจจัยที่กดดันระบบเศรษฐกิจโลกในปัจจุบันไม่ใช่เพียงการเมืองระหว่างประเทศ แต่ยังรวมถึง “หนี้” ที่พอกพูนขึ้นอย่างต่อเนื่อง กองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) ชี้ว่า ระดับหนี้สาธารณะต่อ GDP ของหลายประเทศกำลังพุ่งสูงสุดเป็นประวัติการณ์ และอัตราดอกเบี้ยที่ปรับตัวสูงขึ้นเพื่อสกัดเงินเฟ้อ ยิ่งทำให้ต้นทุนทางการเงินทวีความรุนแรงขึ้น

สำหรับประเทศตลาดเกิดใหม่ ภาระหนี้ที่ผูกติดกับดอลลาร์ทำให้เกิดความเสี่ยงด้านอัตราแลกเปลี่ยน ขณะที่ประเทศพัฒนาแล้วเองก็ต้องเผชิญความกดดันจากค่าใช้จ่ายทางสังคมและการลงทุนที่เพิ่มขึ้น ปรากฏการณ์นี้ทำให้เศรษฐกิจโลกมีความเปราะบางต่อ “วิกฤติหนี้รอบใหม่” ที่อาจปะทุขึ้นได้ทุกเมื่อ

เทคโนโลยีการเงินและโอกาสใหม่ในระบบเศรษฐกิจ

ในอีกมิติหนึ่ง เทคโนโลยีการเงินกำลังเข้ามาเป็นตัวเร่งสำคัญของการเปลี่ยนแปลง สกุลเงินดิจิทัลของธนาคารกลาง (CBDC) กำลังถูกทดลองและผลักดันในหลายประเทศ ไม่ว่าจะเป็นจีน สหภาพยุโรป หรือแม้แต่ประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งต่างเห็นว่าระบบดังกล่าวอาจช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของธุรกรรมการเงิน ลดต้นทุน และสร้างระบบที่มีความโปร่งใสมากขึ้น

แต่ในขณะเดียวกัน ความท้าทายด้านความปลอดภัยไซเบอร์ ความเป็นส่วนตัว และความเสี่ยงจากการผูกขาดโดยรัฐหรือองค์กรขนาดใหญ่ ยังคงเป็นคำถามสำคัญที่ต้องหาคำตอบ

ภูมิรัฐศาสตร์กับการจัดระเบียบโลกใหม่

ความไม่มั่นคงด้านการเมืองและภูมิรัฐศาสตร์ยังคงเป็นตัวแปรสำคัญที่กดดันเศรษฐกิจโลก ไม่ว่าจะเป็นความขัดแย้งในตะวันออกกลาง ความตึงเครียดระหว่างจีน–สหรัฐ หรือการกระจายตัวของห่วงโซ่อุปทานอันเนื่องมาจากการเมืองเศรษฐกิจ สิ่งเหล่านี้กำลังผลักดันให้โลกเคลื่อนไปสู่สภาวะ “ภูมิรัฐศาสตร์เศรษฐกิจแบบหลายขั้ว” (multipolar geoeconomics)

แม้จะเป็นโอกาสของบางภูมิภาคที่สามารถยกระดับบทบาทของตนเอง แต่ในอีกด้านหนึ่งก็เพิ่มความเสี่ยงของความไม่แน่นอน และต้นทุนทางธุรกิจที่สูงขึ้นจากการขาดความร่วมมือระดับโลก

บทสรุป: โลกในระยะเปลี่ยนผ่าน

เศรษฐกิจโลกวันนี้จึงไม่ต่างจากการยืนอยู่บนทางแยกสำคัญที่มีหลายเส้นทางรอให้เลือกเดิน เส้นทางหนึ่งคือการรักษาระบบเดิมที่แม้จะเต็มไปด้วยความเปราะบาง แต่ยังมีความคุ้นเคยและเสถียรภาพระยะสั้น อีกเส้นทางหนึ่งคือการผลักดันสู่ระบบใหม่ที่โปร่งใสและหลากหลายมากขึ้น แต่ก็ต้องแลกกับความไม่แน่นอนในช่วงเปลี่ยนผ่าน

สิ่งที่ชัดเจนคือ “โลกจะไม่ย้อนกลับไปสู่สภาวะเดิม” การปฏิรูประบบเศรษฐกิจและการเงินโลกได้เริ่มเดินหน้าแล้ว และประเทศต่าง ๆ จำเป็นต้องเตรียมยุทธศาสตร์เพื่อปรับตัว ไม่เพียงเพื่อความอยู่รอด แต่เพื่อสร้างโอกาสในอนาคตที่กำลังเปิดกว้างขึ้น

แหล่งอ้างอิง

• International Monetary Fund (2025). World Economic Outlook Update. IMF.
• Bank for International Settlements (2025). Annual Economic Report. BIS.
• World Bank (2025). Global Economic Prospects. World Bank Group.
• Council on Foreign Relations (2025). The Future of the Dollar and Global Reserve Currencies. CFR.
• BRICS Information Centre (2025). Joint Statement on De-dollarization and Payment Systems.
• Financial Times (2025). Global Debt and Emerging Market Risks.