รศ.ดร.วีณาเสียงเพราะอาจารย์เคมีมศว.   คว้ารางวัลนักวิทยาศาสตร์ระดับโลก

วันที่ 22 ตุลาคม 2568 - 17:20 น.

กรุงเทพฯ-“แรงบันดาลใจที่ทำให้อยากเป็นนักวิทยาศาสตร์มาจากตอนเด็กๆ ชอบตั้งคำถามกับสิ่งที่เห็นรอบตัวอย่างเช่นเวลาที่เราเห็นการเปลี่ยนแปลงของสีน้ำดอกอัญชันทั้งสีฟ้าที่ได้จากสีดอกอัญชันและเมื่อเราบีบน้ำมะนาวลงไปก็จะได้เป็นสีม่วงทันทีหรือการเกิดเสียงฟู่ๆ เวลาที่เราเปิดขวดน้ำอัดลม จากคำถามเล็กๆ เหล่านี้กลายเป็นแรงบันดาลใจที่พาให้ตัวเองเข้าสู่โลกของวิทยาศาสตร์ในฐานะอาจารย์และนักวิจัยเคมีวิเคราะห์อย่างสนุกและมีความสุขเพราะเชื่อว่าวิทยาศาสตร์ไม่ได้เป็นเพียงวิชาชีพ แต่สอนให้เข้าใจถึงการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่ไม่มีหยุดนิ่งอย่างแท้จริงค่ะ”

วันนี้แวดวงนักวิทยาศาสตร์ไทยต่างชื่นชมยินดีและได้รู้จักกับชื่อเสียงและผลงานวิจัยของ รองศาสตราจารย์ ดร.วีณา เสียงเพราะ อาจารย์เคมีจากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (มศว) ที่ได้รับการจัดอันดับเป็น นักวิทยาศาสตร์ระดับท็อป 2% ของโลก และเชื่อว่าวิทยาศาสตร์คือการเรียนรู้ที่ไม่หยุดนิ่งและกล้าเผชิญกับความล้มเหลวครั้งแล้วครั้งเล่า อีกทั้งวิทยาศาสตร์ยังทำให้โลกตื่นตัวจากการค้นพบสิ่งใหม่ๆ เช่นเดียวกับงานวิจัยโดดเด่นของอาจารย์วีณาคือ การพัฒนาตัวตรวจวัดหรือเซ็นเซอร์ ที่มีความไว ราคาถูกมีประสิทธิภาพ เพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในด้านสิ่งแวดล้อม อาหารและคลินิก โดยเฉพาะการพัฒนาเซ็นเซอร์ตรวจวัดความเสี่ยงมะเร็งผิวหนังและการสลายตัวของคอลลาเจน

“งานวิจัยหลักๆ คือตัวตรวจวัดที่เราพัฒนาสามารถเอาไปใช้ในการตรวจวัดสาระสำคัญต่างๆไม่ว่าจะเป็นในด้านของสิ่งแวดล้อม อาหารและก็ทางด้านคลินิก เพราะเราเชื่อว่างานวิจัยที่ดีต้องตอบโจทย์สังคมได้จริง ใช้ได้จริงค่ะ ซึ่งมีงานวิจัยชิ้นโบว์แดงที่ทำร่วมกับกลุ่มลูกศิษย์ก็คือ การนำเอากรดอะมิโนที่เรารู้จักกันทั่วไป มาใช้ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการพัฒนาตัวตรวจวัด ทำให้เราได้ตัวตรวจวัดที่มีความจำเพาะเจาะจงแล้วก็มีความไว ในการตรวจวัด มีราคาถูกกว่าการใช้ตัวตรวจวัดแบบดั้งเดิมและมีความเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ตัวอย่างเช่น

เรานำเอาเซ็นเซอร์หรือตัวตรวจวัดที่เราพัฒนาขึ้นนี้ไปใช้ในการวินิจฉัยการถูกทำลายของ DNA ในปัสสาวะของเรา ก็จะนำไปสู่สถานการณ์ร่างกายของเราที่ต้องเผชิญกับการถูกทำลายของ DNA หรือพัฒนาวิธีการตรวจวัดวิธีใหม่สำหรับประเมินโรคมะเร็งผิวหนัง แทนที่เราจะใช้วิธีการตรวจแบบตัดชิ้นเนื้อซึ่งคนไข้จะเจ็บ ก็เปลี่ยนมาใช้วิธีนำปัสสาวะของผู้ที่มีความสงสัยว่าตนเองจะเสี่ยงเป็นโรคมะเร็งผิวหนังหรือไม่ เอามาตรวจหาสารเคมีที่มันปล่อยหลุดออกมาในปัสสาวะ ซึ่งปริมาณสารเคมีที่ตรวจพบได้นั้นจะสามารถใช้ประเมินโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งผิวหนังของผู้ที่ได้รับแสงแดดเป็นระยะเวลานานหรือกลุ่มคนที่ชอบอาบแดดได้ด้วยค่ะ นอกจากนี้เรายังมีงานวิจัย

ไฮไลท์ที่ได้รับรางวัลจาก วช. (สำนักงานวิจัยแห่งชาติ) คือ การพัฒนาระบบการตรวจวัดการสลายตัวของคอลลาเจน ซึ่งเป็นการตอบโจทย์สังคมในกลุ่มผู้สูงอายุกับปัญหาโรคข้อเข่าเสื่อมหรือโรคกระดูกพรุนอันเนื่องมาจากการขาดคอลลาเจน ถ้าเราตรวจแบบดั้งเดิมก็จะพบว่าเราเป็นโรคนี้เมื่อกระดูกพรุนหรือเสื่อมไปแล้วประมาณ 40 % เราถึงจะตรวจเจอได้ แต่หากเราใช้ตัวตรวจวัดที่พัฒนาขึ้นนี้ก็จะตรวจเจอในระยะเริ่มต้นที่เป็นการเตือนภัยเราว่าตอนนี้เราเสี่ยงต่อการที่จะเกิดภาวะกระดูกพรุนหรือข้อเข่าเริ่มเสื่อมแล้ว ทุกเซ็นเซอร์หรือตัวตรวจวัดนี้ได้ผ่านการทดสอบกับตัวอย่างจริงแล้วคือปัสสาวะของคนแต่ยังไม่ได้เผยแพร่สู่ภายนอกเพราะยังอยู่ในขั้นตอนการขอจริยธรรมในมนุษย์เพราะเป็นงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับคนจึงต้องให้ผ่านวิจัยในมนุษย์หรือจริยธรรมในมนุษย์ด้วยค่ะ นอกจากนี้ยังชอบศึกษาการไหลของอิเล็กตรอนที่ไม่ได้บอกเพียงแค่ปริมาณของกระแสไฟฟ้าที่เกิดขึ้น แต่การไหลของอิเล็กตรอนนี้จะพาเราไปสู่การหาปริมาณที่แท้จริงของสารที่เราสนใจวิเคราะห์ เช่น การที่จะได้มาซึ่งเซ็นเซอร์ทางเคมีไฟฟ้า ก็ผนวกความรู้ด้านเคมีเข้ากับความรู้ด้านนาโนเทคโนโลยีรวมถึงความรู้ด้านวัสดุศาสตร์จนได้เป็นเซ็นเซอร์หรือตัวตรวจวัดใหม่ที่ให้ผลแม่นยำ รวดเร็ว คงไว้ซึ่งประสิทธิภาพเหมือนกับของเดิม แต่ราคาถูกกว่าและใช้งานได้ยาวนานกว่า”

จากผลงานวิจัยมากมายที่รองศาสตราจารย์ ดร.วีณา ได้เผยแพร่จนเป็นที่ประจักษ์แก่สังคม ทั้งในระดับประเทศและระดับนานาชาติ ส่งผลให้เธอได้รับการจัดอันดับโดยศาสตราจารย์ ดร.จอห์น( Prof.Dr.John P.A.Ioannldis จาก Stanford สหรัฐอเมริกา ให้ได้รับการคัดเลือกเป็น “นักวิทยาศาสตร์ชั้นนำระดับโลก World’sTop 2% Scientists 2025” เธอกล่าวด้วยยิ้มอย่างภาคภูมิว่า “ใช่ค่ะ ได้รับในสาขา Analytical Chemistry ประเภท Recent Single Year เป็นรางวัลที่ภูมิใจและรู้สึกว่ายิ่งใหญ่มากค่ะ เพราะเป็นถึงนักวิทยาศาสตร์ชั้นนำระดับโลก แต่คิดว่าตัวเองเป็นเพียงนักวิทยาศาสตร์หญิงคนหนึ่งของไทย ที่มีความสุขได้สอนวิชาเคมี ได้ถ่ายทอดความรู้ให้กับเด็กๆ ลูกศิษย์ซึ่งบางคนก็เป็นครูวิทยาศาสตร์เหมือนกัน รางวัลนี้น่าจะเป็นแรงบันดาลใจในการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ได้อย่างทรงพลังและไม่มีที่สิ้นสุด ได้ค้นพบสิ่งใหม่ๆ อย่างที่เราได้ทำวิจัยมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ตอนเรียนปริญญาโทและปริญญาเอกที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยหลังจากจบปริญญาตรีจากคณะวิทยาศาสตร์ มศว ทำให้มีงานวิจัยที่เป็นประโยชน์แก่สังคม เผยแพร่สามารถใช้งานวิจัยเราเป็นงานอ้างอิงได้ ซึ่งคงทำให้ได้รับรางวัลนี้และก็ยังมีนักวิทยาศาสตร์ท่านอื่นๆ อีกหลายคน มีหลายคนที่ได้ 1% ซึ่งสูงสุด ก็มีการคเลือกคนใหม่ๆ หรือเราอาจจะได้เลื่อนหรือไม่เลื่อนขึ้นไปอยู่ใน 1% หรืออาจจะอยู่หรือไม่อยู่ใน 2% นี้ก็เป็นไปได้ แต่ก็จะยังไม่หยุดพลังสร้างสรรค์คิดค้นสิ่งใหม่ๆ ค่ะ แม้จะเป็นรางวัลปีต่อปี”

นักวิทยาศาสตร์ชั้นนำระดับโลกอย่างอาจารย์วีณา พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่าแท้จริงแล้ววิทยาศาสตร์ไม่ได้เป็นเพียงสิ่งทดลองหรือการค้นพบได้จากห้องปฏิบัติการเท่านั้น แต่วิทยาศาสตร์คือสิ่งต่างๆ ที่อยู่รอบตัวเราที่มี ที่เห็นในธรรมชาติ เพียงแต่ต้องเป็นคนช่างสังเกต ช่างสงสัย ชอบตั้งคำถามเช่นเดียวกับเธอมักบอกกับลูกศิษย์ลูกหาเสมอว่า  “วิทยาศาสตร์คือสิ่งที่อยู่รอบตัวคนเราก็จริงค่ะ เพียงแต่เราจะต้องรู้จักมองให้ลึกแล้วก็ตั้งคำถามให้ถูก เพราะทุกความล้มเหลวคือก้าวแรกของการค้นพบสิ่งใหม่ๆ ที่ดีมีประโยชน์เพื่อสังคม  นี่คือความเป็นนักวิทยาศาสตร์ในแบบของอาจารย์วีณาเองด้วยค่ะ”